تفاوت فرش دستباف و ماشینی چیست؟
- 1404/03/18
- دسته: آموزشی
- 0 دیدگاه

تفاوت فرش دستباف و ماشینی چیست؟ بررسی تخصصی برای خرید بهتر
فرش یکی از عناصر اصلی دکوراسیون داخلی در خانههای ایرانی است و انتخاب بین فرش دستباف و فرش ماشینی، همیشه یک دغدغه مهم برای خریداران بوده است. فرش دستباف نماد هنر سنتی ایران است که با دست هنرمندان ماهر بافته میشود و از الیاف طبیعی مانند پشم، کرک یا ابریشم تشکیل شده است. این نوع فرشها به دلیل بافت دستی، گرههای منظم، دوام بالا و ارزش هنری، قیمت بالاتری نسبت به فرشهای ماشینی دارند. در مقابل، فرش ماشینی با دستگاههای صنعتی و با سرعت بالا تولید میشود. الیاف آن معمولاً از جنس اکریلیک هیتست، پلیاستر یا BCF است و تفاوت کیفیت در این بخش بسیار مهم است. بنابراین اولین تفاوت اساسی بین این دو نوع فرش، نحوه بافت و مواد اولیه آنهاست. فرشهای ماشینی بیشتر به دلیل قیمت مناسب تر، تنوع بالا در طرح و رنگ، و در دسترس بودن برای عموم مورد توجه قرار گرفتهاند. در حالی که فرشهای دستباف به عنوان سرمایهای بلند مدت و هنری، بیشتر مورد توجه کلکسیون داران و افرادی با ذوق خاص قرار دارند.
دومین تفاوت مهم بین فرش دستباف و ماشینی، در میزان دوام و کیفیت آنهاست. فرش دستباف اگر به درستی نگهداری شود، میتواند چندین نسل باقی بماند و حتی با گذشت زمان ارزش بیشتری پیدا کند. الیاف طبیعی مورد استفاده در آن (مانند پشم وکرک و ابریشم) باعث تنفس بهتر فرش و مقاومت بیشتر در برابر پوسیدگی میشود. در حالی که (فرش ماشینی خوب با نخ اکریلیک) معمولاً دارای عمر مفید 20 تا 30 سال است، به ویژه اگر از الیاف باکیفیت پایین مانند BCF یا پلیاستر ساخته شده باشد عمر زیر 2 سال دارد و از شکل و زیبایی آن کاسته می شود. امروزه فرش ماشینیهای با نخ ۱۰۰٪ اکریلیک هیتست درالون آلمان دوام قابل قبولی دارند و در برابر حرارت و پاخوردگی مقاوماند. اما همچنان در برابر فرش دستباف اصیل نمیتوانند رقابت کنند. از سوی دیگر، فرش ماشینی به دلیل وزن کمتر و چگالی پایینتر، جابهجایی ساده تری دارد. در مقابل، فرش دستباف به دلیل مواد سنگین تر، سنگین تر بوده و نگهداری و شست وشوی آن سخت تر است. بنابراین باید هنگام انتخاب، سبک زندگی و شرایط نگهداری فرش نیز در نظر گرفته شود.
یکی دیگر از تفاوتهای قابل توجه میان این دو نوع فرش، ظرافت و زیبایی ظاهری آنهاست. در فرش دستباف، ظرافت نقشهها حاصل هنر طراح و مهارت بافنده است و در بسیاری موارد ممکن است طرحهای خاص و منحصربه فردی خلق شود که دیگر تکرار نشوند. ترکیب رنگ در این فرشها با رنگهای گیاهی یا طبیعی انجام میشود که در گذر زمان، جلوه خاصی به خود میگیرد. در فرش ماشینی اما طراحی و بافت بهصورت کامپیوتری انجام میشود و به همین دلیل تولید انبوه و تکرارپذیری طرحها ممکن میگردد. البته تکنولوژی روز باعث شده تا فرشهای ماشینی دستبافگونه با ظاهری بسیار شبیه به فرش دستباف تولید شوند؛ خصوصاً در مدلهای 1200 شانه با تراکم 3600 یا 1500 شانه تراکم 4500 و به تازگی 1700 شانه تراککم 5100 که تراکمی به مراتب بیشتر از فرش دستباف دارد، که با نخ اکریلیک هیت ست شده و نقوش افشان یا ترنج دار کلاسیک عرضه میشوند. اما همچنان بین این دو در دقت طرح، هماهنگی رنگها و روح موجود در بافت، تفاوت زیادی وجود دارد. برای افراد هنردوست یا کسانی که دنبال طرح خاص و منحصربه فرد هستند، فرش دستباف گزینه ای بی رقیب محسوب میشود.
چطور فرش ماشینی را از دستباف تشخیص دهیم ؟
مهمترین تفاوت در 3 نکته اصلی خلاصه شده است ریشه فرش ، پشت فرش و روکش لبه ها
ریشه فرش : ریشه در فرش می تواند به سرعت به شما نشان دهد که فرش ماشینی است یا دستباف .اگر ریشه فرش ضمیمه فرش باشد یعنی اینکه از دل فرش بیرون آمده باشد فرش دستباف است در صورتی که در فرش های ماشینی ریشه ها به فرش دوخته می شوند.
روکش لبه فرش : پرداخت لبه فرش نیز میتواند ماشینی یا دستباف بودن ان را به شما بگوید .در فرش هایی دستباف لبه ها به نوعی صحافی میشود اما در فرش ماشینی نوعی زیگزال دوزی زده میشود .
پشت فرش : ساده ترین راه برای اینکه بفهمید فرش دستباف است یا ماشینی بررسی پشت فرش است، وقتی پشت فرش دستباف را ببینید متوجه یکدست نبودن گره ها می شوید اما در فرش های ماشینی گره ها یکدست تر هستند .
ارزش فرش ماشینی و دستباف
در بحث ارزش گذاری و سرمایه گذاری، فرش دستباف جایگاه ویژهای دارد. برخلاف فرش ماشینی که پس از چند سال استفاده ارزش آن کاهش مییابد، فرش دستباف در صورت نگهداری صحیح، نه تنها ارزش خود را حفظ می کند بلکه به مرور زمان گران تر هم میشود. این ویژگی به خصوص برای فرشهای ابریشمی یا با نقشههای خاص صدق میکند. در بسیاری از موارد، فرش دستباف بهعنوان ارثیه خانوادگی از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. از سوی دیگر، فرش ماشینی به دلیل قیمت پایینتر، برای کسانی که به دنبال فرشی کاربردی و ارزان برای استفاده روزمره هستند گزینه مناسب تری است. تنوع اندازه و قیمت در بازار فرش ماشینی باعث شده انتخاب آن برای خانوادههای امروزی آسان تر باشد. بهخصوص اگر از برندهایی مانند فرش کاشان یا فرش مشهد خرید شود که از نخهای باکیفیت و دستگاههای پیشرفته استفاده میکنند. بنابراین اگر قصد سرمایه گذاری بلند مدت دارید، فرش دستباف انتخاب مناسبی است اما اگر به دنبال خرید سریع و مقرون به صرفه هستید، فرش ماشینی گزینه هوشمندانه تری است.
فرش دستباف یا ماشینی
در نهایت، انتخاب میان فرش دستباف و ماشینی به نیاز، بودجه، سلیقه و نوع استفاده شما بستگی دارد. اگر دنبال محصولی هنری با دوام چند ده ساله و قابلیت افزایش ارزش هستید، فرش دستباف گزینه بهتری است. ولی اگر دنبال فرشی زیبا، با قیمت مناسب و در دسترس هستید، فرش ماشینی مدرن با تراکم و شانه بالا، جنس نخ اکریلیک بدون نیاز به نگهداری خاصی میتواند شما را سال های زیادی راضی نگه دارد. لازم به ذکر است که برخی فروشندگان ممکن است فرشهای ماشینی ابریشم نما را بهعنوان فرش نیمه دستباف معرفی کنند. این یک فریب رایج است، چرا که تنها به دلیل وجود ریشه ابریشم یا براق بودن نخ خاب، نمیتوان آن را نیمه دستباف دانست. نخ خاب مهم ترین عامل کیفیت فرش است و نخهای پلیاستر براق در برابر پاخوردگی بسیار ضعیفاند. بنابراین هنگام خرید حتماً مشخصات فنی واقعی ازجمله جنس نخ، تراکم، دستگاه بافنده و برند تولیدکننده را با دقت بررسی کنید تا دچار اشتباه یا کلاه برداری نشوید.
سوالات متداول
تفاوت اصلی فرش دستباف و ماشینی در چیست؟
تفاوت اصلی در نحوه بافت (دستی یا ماشینی) و نوع الیاف است. فرش دستباف با نخ طبیعی و به صورت دستی بافته میشود، در حالی که فرش ماشینی با دستگاه و نخ مصنوعی تولید میشود.
کدام فرش برای سرمایهگذاری بهتر است؟
فرش دستباف به دلیل ارزش هنری، ماندگاری بالا (به شرط نگهداری اصولی) و افزایش قیمت در طول زمان، گزینه بهتری برای سرمایه گذاری است.
آیا فرش ماشینی میتواند ظاهری شبیه فرش دستباف داشته باشد؟
بله، فرش های ماشینی با شانه و تراکم بالا (مثل ۱۲۰۰ شانه با تراکم ۳۶۰۰ یا بیشتر) طراحی می شوند تا ظاهری نزدیک به فرش دستباف داشته باشند.
چگونه فرش ماشینی باکیفیت را تشخیص دهیم؟
به جنس نخ (ترجیحاً ۱۰۰٪ اکریلیک هیتست)، تعداد شانه و تراکم بالا، برند معتبر (مثل فرش کاشان)، و گارانتی توجه کنید.
آیا فرش ماشینی نیمه دستباف واقعی وجود دارد؟
خیر، این اصطلاح معمولاً تبلیغاتی است. فرشی که با دستگاه بافته شده، حتی اگر ظاهر خاص یا ریشه ابریشم داشته باشد، ماشینی محسوب میشود.